Giếng thang máy và những điều bạn cần biết khi thiết kế và xây dựng

1. Giếng thang máy là gì?

Là một thành phần cốt lõi trong cấu tạo thang máy, giếng thang máy (hay trục hành trình của thang máy) là phần không gian hình trụ mà cabin thang máy có thể di chuyển bên trong. Ở mỗi điểm dừng tầng, giếng thang máy được trổ cửa để hành khách có thể ra vào. 

Giếng thang có thể được xây dựng bên trong hay ở bên ngoài của một ngôi nhà tùy thuộc vào diện tích mặt bằng và thiết kế kiến trúc của công trình

1.1 Cấu trúc của giếng thang máy

Giếng thang máy được bao kín bằng các vách tạo thành một hình trụ. Phổ biến nhất là hình trụ chữ nhật, vuông, tròn tùy theo mặt bằng thiết kế.

Vách giếng thang có thể làm bằng bê tông tường gạch hoặc khung kim loại ốp kính. Ở mỗi điểm dừng tầng sẽ có khoảng thông thủy để mở cửa ra vào thang máy được gọi là cửa tầng thang máy.

Đối với giếng thang máy làm bằng bê tông tường gạch, cửa tầng thang máy thường được ốp đá hoặc gỗ để trang trí làm tăng thêm tính thẩm mỹ. Còn đối với giếng thang máy bằng khung kim loại vách kính thì cửa tầng thường giữ nguyên là vách kính.

Bên dưới cùng của giếng thang là hố pit, nơi mà cabin có thể di chuyển xuống dưới để tạo ra sự cân bằng của mặt sàn cabin và mặt sàn nhà. Hố pit còn có các bộ giảm chấn cho cabin và đối trọng thang máy nhằm làm cho cabin dừng lại một cách êm ái. Hố pit cần phải được chống thấm tốt để nước không vào bên trong giếng thang.

Phần trên của giếng thang là phòng máy chứa máy kéo của thang máy. Đối với dòng thang máy gia đình không phòng máy thì máy kéo đặt ngay trên đỉnh giếng thang mà không có phòng máy ở bên trên.

1.2 Vật liệu làm giếng thang máy

Vật liệu làm giếng thang máy có thể sử dụng là bê tông cốt thép toàn bộ hoặc trụ bê tông kết hợp tường xây hoặc khung kim loại vách kính. 

Đối với loại bê tông - tường gạch

Giếng thang máy làm bằng bê tông tường gạch mang lại chi phí rẻ hơn cho chủ nhà. Tuy nhiên là nó sẽ tốn diện tích xây dựng hơn và thường phải xây dựng ngay từ đầu khi hoàn thiện công trình cùng với hệ kết cấu kiến trúc của căn nhà.  

Việc sửa nhà để lắp thang máy mà xây giếng thang tường gạch sẽ khó khăn hơn và kết cấu không vững chắc bằng.

Đối với khung kim loại vách kính

Giếng thang máy khung kim loại vách kính thì có chi phí lớn hơn so với loại tường xây, nhưng ưu điểm là thi công nhanh, cơ động lắp đặt được nhiều vị trí. Một ưu điểm khác là làm cho căn nhà trở lên thẩm mỹ hơn, phân bố ánh sáng tốt hơn nhờ vật liệu kính. Loại khung giếng thang máy này cũng rất thích hợp với những công trình nhà ở cải tạo lại để lắp thang máy.

Việc lựa chọn vật liệu và thi công giếng thang máy cần phải thực hiện chặt chẽ với thiết kế kiến trúc đã được phê duyệt và được thực hiện bởi nhà cung cấp thang máy có chuyên môn.

2. Xây dựng giếng thang máy bằng bê tông cốt thép

– Giếng thang máy được kết cấu bằng bê tông cốt thép từ đáy hố PIT lên tới sàn phòng máy.

– Giếng thang máy bê tông cốt thép là hố giếng tiêu chuẩn. Được xem là kết cấu có chất lượng cao nhất, thường được áp dụng cho các công trình, tòa nhà cao tầng.

– Với các đặc tính của kết cấu bê tông cốt thép như khả năng chịu lực, bề mặt nhẵn tạo thuận lợi cho các thao tác kỹ thuật trong quá trình lắp đặt thang máy, giúp công trình có chất lượng bền vững.

3. Xây dựng giếng thang máy cột trụ bê tông, tường gạch bao quanh

– Xây dựng giếng thang cột trụ bê tông, tường gạch bao quanh là kết cấu phổ biến, áp dụng cho hầu hết các công trình tòa nhà.

– Với việc sử dụng gạch làm tường bao quanh hố thang giúp giảm trọng lượng tác dụng lên trên nền móng của tòa nhà hơn so với kết cấu bê tông cố thép.

– Quá trình thi công đơn giản, tường gạch được thực hiện bằng phương pháp thủ công, dễ dàng sửa chữa được các sai số kích thước xảy ra.

4. Xây dựng giếng thang máy kết cấu khung thép

Với các công trình được xây dựng trước kia khi không có thiết kế thang máy mà hiện tại chủ đầu tư muốn cải tạo lắp đặt thang máy thì sẽ thế nào?

Đối với các công trình mới thì việc lên thiết kế lắp đặt dễ dàng hơn rất nhiều so với các công trình nhà cải tạo; bởi nhà cải tạo thường rất hạn chế về không gian, thường là chủ đầu tư muốn tận dụng các khoảng không gian của giếng trời hay cầu thang bộ được phá bỏ để lắp thang máy.

Đối với các trường hợp này, trong khả năng không gian hạn chế nhưng vẫn đủ cho phép các chuyên gia sẽ đưa ra phương án xây dựng giếng thang với kết cấu khung thép bởi các loại thép định hình (U,V,I) và các vật liệu khác nhau làm hệ thống bao che cho hố thang. Tuy nhiên phương án này cũng có những hạn chế nhất định.

5. Kích thước giếng thang máy cho từng loại

- Kích thước giếng thang máy phải đủ lớn để lắp đặt các thiết bị thang máy bên trong như cabin, đối trọng, ray dẫn hướng... Độ rộng cửa tầng cũng là một yếu tố cần xem xét. Cửa tầng cho các loại thang máy cỡ nhỏ để một người có thể ra vào thoải mái vào khoảng 600mm, nhưng nếu cần thiết kế cho xe lăn ra vào thì kích thước cửa tầng cần rộng từ 800mm trở lên. 

- Đảm bảo khoảng không an toàn giữa cabin và trần giếng thang để tránh va chạm. 

Ví dụ, chiều cao OH tính từ mặt sàn điểm dừng tầng trên cùng lên đến trần giếng thang đối với thang máy thủy lực vào khoảng 2400mm-2600mm, đối với thang máy cáp kéo không phòng máy vào khoảng 2600mm-3400mm. Khoảng trống giữa cabin và đối trọng của nó từ 30mm. Giữa đối trọng thang máy và các thành phần khác, khe hở phải ít nhất là 25mm.

- Do giếng thang có hình dáng cố định nên nó rất khó điều chỉnh sau khi đã xây dựng xong. Vì vậy, kích thước giếng thang cần được tính toán trước một cách chính xác và và phù hợp với kích thước cabin được thiết kế. Khi kích thước thực tế nằm ngoài khuyến nghị của nhà sản xuất, nhà sản xuất hoặc nhà tư vấn cần xem xét để đảm bảo đủ chỗ cho phép lắp đặt.

Bảng thông số kích thước giếng thang máy gia đình

Bảng thông số kích thước giếng thang bê tông tường gạch